De complexiteit van complexiteit

Als ik A doe krijg ik B.

Als het wat moeilijker ('complicated' in het model) wordt dan denken we wat beter na en doen we eerst A, dan B en dan krijgen we C. En bij nog meer ingewikkeldheid vragen we een expert die wél precies weet wat er gebeuren moet om vervolgens dat advies te volgen. We gaan uit van analyse en voorspelbaarheid om een probleem aan te vliegen. Ook veel veranderprogramma’s benaderen we nog vaak vanuit deze ontwerp-en-maak gedachte. We schrijven een plan, maken een planning, verzamelen een projectgroep en gaan aan de slag. Als we het fancy maken draait er nog een mooi communicatieprogramma naast dat iedereen meeneemt in de bedoeling van het plan en om extra commitment te creëren zodat iedereen doet wat we vooraf hebben beschreven dat we gaan doen.

In situaties die inderdaad voorspelbaar zijn werkt dat goed. En als het complex wordt hebben we een probleem. Dan blijkt de werkelijkheid iedere keer anders dan de planning voorspelde omdat er teveel afhankelijkheden zijn die telkens weer de orde verbreken. Dan doe je B en blijk je niet C maar G als resultaat te krijgen.

En de stuurgroep maar vragen waarom je zo uit de pas loopt.

Als het complex wordt is het niet 'analyseren, plannen en uitvoeren' dat je naar het resultaat gaat brengen. Als er teveel variabelen zijn om nog voorspelbaar te kunnen zijn vraagt het om stapje voor stapje naar voren te bewegen. De gewenste richting (niet de vastgezette uitkomst!) benoemen, de randvoorwaarden bepalen en uitproberen. Van dat wat goed gaat doe je meer en dat wat niet werkt verminder je. Uitproberen, waarnemen, aanpassen.

 Leiderschap in complexiteit

Deze werkwijze vraagt van je dat je een open blik houdt, vrij kunt denken en breed kunt blijven kijken naar de effecten van de acties die ingezet worden.

En daar wordt ‘ie lastig.

Want ons brein wil duidelijkheid. En als het spannend wordt, of nóg complexer, dan willen we ook nóg meer grip. Maar hoe harder je iets vast pakt, hoe minder je in staat blijft om je blik open te houden. Een flinke paradox dus. En dan blijkt het dus toch wéér over je innerlijke vermogen te gaan....

Jennifer Garvey Berger sprak op de IDG summit 2023. Ze is schrijver van het boek Unleash your complexity genius. Dat gaat precies over deze paradox in leven en leiden in complexiteit. Op de site van haar bedrijf Cultivating Leadership deelt ze samen met haar collega's een schat aan kennis door middel van podcasts, artikelen, blogs etc over dit onderwerp. Een enorme aanrader om je hier te laten inspireren.